Ιπποκράτης

Η πρώτη προσπάθεια απαλλαγής της Ιατρικής από μεταφυσικά – μυστικιστικά στοιχεία, προλήψεις, προκαταλήψεις, δαιμονολογίες και δεισιδαιμονίες γίνεται από τον πατέρα της Ιατρικής τον Ιπποκράτη τον Κώο (460-377 π.Χ.), ο οποίος θέτει για πρώτη φορά τις ορθολογικές βάσεις της Ιατρικής ως επιστήμης.
Καθιερώνει τη συστηματική μελέτη της κλινικής εικόνας του ασθενούς, θέτοντας τις βάσεις της διαγνωστικής τεχνικής, μέσω του ιστορικού, της επισκόπησης, της ψηλάφησης, της επίκρουσης, της ακρόασης και λαμβάνοντας υπ’ όψιν ένα πλήθος πληροφοριών σχετικά με τον ιδιαίτερο τρόπο ζωής του ασθενούς (διατροφή, ύπνος κλπ) συνθέτει την ατομική εικόνα σαν σύνολο. Αντιμετωπίζει το άτομο σαν ιδιαίτερη πάσχουσα ολότητα, χωρίς να αποκόπτει το πάσχον όργανο ή τους πάσχοντες ιστούς από τον υπόλοιπο οργανισμό.
Εισάγει την έννοια της ιδιοσυστασίας κατατάσσοντας τους ανθρώπους σε 4 τύπους: χολερικός, αιματώδης, μελαγχολικός, φλεγματικός και αναφέρθηκε στην προδιάθεση που κάθε ιδιοσυστασία παρουσιάζει.
Όσον αφορά στην πρόγνωση εξακολουθεί την ολιστική αντίληψη επικεντρώνοντας στο πώς αντιδρά ολόκληρος ο οργανισμός σαν σύνολο: “…ου γαρ του όλου σώματος σημείον, αλλ’ αυτής καθ’ εωυτήν…” αναφέρει στο “Προγνωστικόν”.
Στη θεραπεία ακολουθεί δύο μεθόδους: τα ενάντια και τα όμοια.
Στην πρώτη μέθοδο προς ενίσχυση της αντίστασης του οργανισμού χορηγούνται φάρμακα αντίθετης δράσης προς το σύμπτωμα που κυριαρχούσε και έτσι διαμορφώθηκε το γνωστό αξίωμα της Εναντιοπαθητικής συμβατικής θεραπευτικής: «Τα ενάντια τοις εναντίοις εισίν ιάματα».
Στη δεύτερη μέθοδο η θεραπεία βασίζεται στη χορήγηση φαρμάκων ικανών να προκαλέσουν την ίδια συμπτωματολογία που καλούνται να θεραπεύσουν: «δια τα όμοια νούσος γίνεται και δια τα όμοια προσφερόμενα εκ νοσούντων υγιαίονται» , δηλαδή: “η ασθένεια προκαλείται από τα όμοια και θεραπεύεται με τη χορήγηση των ομοίων. (“Περί Τόπων των κατά άνθρωπον”) θέτοντας τα θεμέλια της Ομοιοπαθητικής.
«τα όμοια τοις ομοίοις εισίν ιάματα».
Ανάλογες απόψεις και αναφορές περί της θεραπείας με τα όμοια, θα βρούμε και στους Εμπεδοκλή, Ατομικούς, Παρμενίδη, Λεύκιππο (από Θεόφραστο και Αριστοτέλη), Πλάτωνα, κλπ και στους “νεότερους” Γαληνό, Παράκελσο, Πατέρες της Χριστιανικής εκκλησίας (Αβάς Δωρόθεος, Άγιος Μάξιμος, Όσιος Νικόδημος ο Αγιορείτης κλπ).
Εφάρμοζε θεραπείες με βότανα, υδροθεραπεία, ανατάξεις εξαρθρημάτων και χειρουργικών επεμβάσεων, εισάγοντας την έννοια της αποστείρωσης των χειρουργικών εργαλείων, πολλά από τα οποία επινόησε ο ίδιος και χρησιμοποιούνται ακόμα και σήμερα.
Τέλος εισήγαγε τις έννοιες της πρόληψης και της φυσικής αποκατάστασης, συνιστώντας εξατομικευμένη δίαιτα, άσκηση και κατάλληλες περιβαλλοντικές συνθήκες αποσκοπώντας στην ισορροπία του οργανισμού.
Ο Παράκελσος ήταν αυτός που επανέφερε τη Θεραπευτική των Ομοίων. Πιστεύοντας στη δύναμη του ανθρώπινου οργανισμού να αποκαθιστά κάθε διαταραχή έβαλε σε εφαρμογή αυτή τη μέθοδο και έδινε ένα φάρμακο κάθε φορά. Τόνισε ότι εξαρτάται αποκλειστικά από την ποσότητα αν μια ουσία θα δηλητηριάσει ή θα θεραπεύσει. Η πολύτιμη γνώση και η μελέτη του πάνω στα βότανα, στα ορυκτά αλλά και στα τοξικά δηλητήρια εφαρμόστηκαν για πάνω από διακόσια χρόνια.